De Rijksoverheid is kwetsbaar voor acute en langdurige uitval van ICT-dienstverlening. Dat blijkt uit het rapport Van kwetsbaar naar weerbaar van ABDTOPConsult, uitgevoerd in opdracht van het ministerie van BZK. De boodschap is duidelijk: zonder ingrijpen groeien de risico’s op maatschappelijke ontwrichting bij verstoringen in ICT-systemen.

Nederland behoort tot de koplopers in Europa op het gebied van digitalisering. Maar juist die sterke afhankelijkheid maakt de overheid extra kwetsbaar. Cruciale diensten in zorg, veiligheid, rechtspraak en inkomensvoorziening draaien grotendeels op externe ICT-leveranciers. Uitval van één partij kan volgens het rapport grote gevolgen hebben voor de samenleving. 

Structurele kwetsbaarheid

Het rapport laat zien dat overheidsorganisaties onvoldoende zijn voorbereid op acute of langdurige uitval. Regie en kennis van ICT-risico’s zijn versnipperd, terugvalopties ontbreken of zijn niet getest en geopolitieke ontwikkelingen vergroten de risico’s verder. Het vraagt om gezamenlijke actie, zowel binnen als tussen overheidsorganisaties. “We moeten niet alleen vertrouwen op technologie, maar ook voorbereid zijn als technologie faalt”, zo verwoordt staatssecretaris Van Marum (BZK). 

Van rapport naar actie

De onderzoekers doen aanbevelingen die worden verwerkt in een plan van aanpak voor digitale weerbaarheid. Daarin staan onder meer: 

• oprichting van een Competence Centre voor IT-sourcing 

• onderzoek naar terugvalfaciliteiten voor noodsituaties 

• actualisatie van de rijksbrede IT-sourcingstrategie, met expliciete risicoafweging 

• centrale monitoring van leveranciers en marktontwikkelingen om sneller te kunnen ingrijpen 

Bredere strategie

Het plan sluit aan bij de Nederlandse Digitaliseringsstrategie en de Nationale Veiligheidsstrategie. Ook haakt het in op nieuwe wetgeving: de Wwke en de Cyberbeveiligingswet, die eind 2025 in werking treden. Het doel is een overheid die betrouwbaar en digitaal weerbaar is. 

Trainingen van Pragmaat

Uiteindelijk staat of valt digitale continuïteit met kennis, voorbereiding en praktische vaardigheden in de organisatie. Daarom organiseert Pragmaat vanaf 2026 specifieke trainingen voor (overheids)organisaties. Deze trainingen helpen professionals bij het beoordelen van risico’s rond IT-sourcing en leveranciers, het inrichten van continuïteitsplannen en terugvalopties, en bij het invulling geven aan de eisen van de Wwke en de Cyberbeveiligingswet. Zo maken we samen de stap van kwetsbaar naar weerbaar.